Ο Κράτης ο Μαλλώτης (2ος αι. π.Χ.) υπήρξε αρχαίος Έλληνας στωικός φιλόσοφος από τους σημαντικότερους γραμματικούς και κατασκευαστής υδρογείου σφαίρας. Ίδρυσε στην Πέργαμο δική του σχολή.
Βιογραφία του φιλόσοφου Κράτη
Γεννήθηκε στην Μάλλο της Κιλικίας και έγινε φιλόσοφος. Ίδρυσε δική του σχολή στην Πέργαμο και αντιτάχτηκε ριζικά στην Αλεξανδρινή διδασκαλία του Αρίσταρχου από τη Σαμοθράκη ως προς την γραμματική και την ερμηνεία του Ομήρου. Το 167 π.Χ. περίπου ή κατά άλλους το 169 ή 170 π.Χ. πήγε με αποστολή του βασιλιά Ατταλού Β’ της Περγάμου στη Ρώμη όπου δίδαξε και ίδρυσε την γραμματική.
Παράλληλα προς την Αλεξάνδρεια, σπουδαία φιλολογική κίνηση εκείνα τα χρόνια σημειώθηκε και στην Πέργαμο. Φιλόλογος και κριτικός αξιόλογος, αρχηγέτης της σχολής της Περγάμου, ήταν ο Κράτης ο Μαλλώτης (από τη Μαλλό της Κιλικίας). Ο Κράτης, αντίθετα από τον Αρίσταρχο, ακολούθησε άλλον ερμηνευτικό δρόμο και προσπάθησε να ερμηνεύση αλληγορικά τα ομηρικά έπη. Δηλαδή υποστήριξε πώς στην ομηρική ποίηση βρίσκονταν οι βάσεις όλων των τεχνών και επιστημών. Εύρισκε με άλλα λογία στα ομηρικά έπη όχι καθαρώς ποιητικό περιεχόμενο, μα καθαρά πραγματιστικό. Ο Όμηρος γι’ αυτόν ήταν ένας πραγματιστής, ένας διδάσκαλος και όχι ένας μεγαλόπνοος ποιητής.
Γι’ αυτό οι δυό σχολές χωρίστηκαν και άρχισαν τον πόλεμο η μιά της άλλης. Η μιά περιωρίζονταν αποκλειστικώς και μόνο στα πλαίσια της φιλολογικής και κριτικής έρευνας. Η άλλη προσπαθούσε να βγάλη γενικώτερα συμπεράσματα. Δηλαδή η μιά ήταν σχολή καθαρώς φιλολογική, ενώ η άλλη (της Περγάμου) ήταν σχολή μάλλον κοινωνιολογική όπως θα λέγαμε σήμερα. Εννοείται πώς και οι δυό σχολές από την άποψη τους είχαν δίκαιο.
Πολλές παρατηρήσεις της Αλεξανδρινής σχολής είναι σωστές, όπως και πολλές παρατηρήσεις και κρίσεις της Περγαμηνής σχολής είχαν και έχουν σήμερα ακόμα κύρος, γιατί αν οι ομηρικές μελέτες και έρευνες στηριχθούν μόνο στη γραμματική εξέταση και κριτική των κειμένων, δεν μπορούν να λύσουν ένα σωρό ζητήματα. Χρειάζεται παράλληλα και η κοινωνιολογική έρευνα για να εκτιμηθή η αξία των συμπερασμάτων της φιλολογικής κριτικής. Πιθανότατα απεβίωσε το 145 π.Χ.
Έργα του Κράτη
Ο Κράτης ασχολήθηκε με το σφαιρικό σχήμα της Γης. Ο Ερατοσθένης είχε ήδη υπολογίσει την διάμετρο της Γης και είχε εκφράσει την θεωρία της Γεωκεντρικότητας. Ο Κράτης ήταν ο πρώτος που κατασκεύασε υδρόγειο σφαίρα, την οποία παρουσίασε στην Πέργαμο το 150 π.Χ. περίπου. Υποστήριζε ότι η Γη διαιρείται σε πέντε ζώνες, από τις οποίες δύο πολικές, δύο εύκρατες και μία καυτή, ενώ την διαίρεσε σε τέσσερις κατοικήσιμες και μη κατοικήσιμες περιοχές.
Ισχυρίζονταν ότι οι πολικές ζώνες ήταν πολύ ψυχρές και δυσμενείς για την ανάπτυξη της ανθρώπινης ζωής, ενώ ο Ισημερινός ήταν πολύ καυτερός και επίσης δυσμενής. Υπήρχαν όμως και δύο εύκρατες ζώνες. Η «οικουμένη», που ήταν δικός του ορισμός, περιείχε όλες τις τότε γνωστές περιοχές της Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης. Οι άλλες τρεις περιοχές ήταν η «Περίοικη», «Αντίποδες» και «Αντίοικοι». Ήξερε επίσης ότι οι εποχές του κλίματος στο βόρειο ημισφαίριο ήταν αντίθετες με αυτές στο νότιο ημισφαίριο. Οι ιδέες του Κράτη ήταν σημαδιακές για την επιστήμη από την αρχαιότητα και μέχρι τα τέλη του μεσαίωνα.
Συγγράμματα
Συνέταξε πολυάριθμα συγγράμματα και εξηγήσεις του Ομήρου, από τα οποία σώζονται μόνο τίτλοι και μερικά αποσπάσματα.
Ο Κράτης ο Μαλλώτης δέχονταν πως ο Όμηρος έζησε 60 χρόνια ύστερα από τα Τρωϊκά. Ο Ερατοσθένης 100 χρονιά ύστερα από τα Τρωικά. Ο Θεόπομπος πάλι βεβαίωνε πως ο Όμηρος ήταν σύγχρονος με τον Αρχίλοχο, άρα έζησε 500 χρόνια ύστερα από τα Τρωϊκά, δηλαδή στα 60
Παρομοιους “σφαιρικους” χαρτες με Ελληνιστικες επιρροες ειχε σχεδιασει και ο Θεοδοσιος Μακροβιος (Macrobius Ambrosius Theodosius) στην Αιγυπτο, πιθανοτατα στην Αλεξανδρεια.
Πηγές:
Crates In: Encyclopædia Britannica. 11. Auflage. Bd 7. London 1910–1911, S. 381.
Crates of Mallos in Cilicia, In: Oskar Seyffert, Henry Nettleship (Hrsg.), J. E. Sandys (Hrsg.): Dictionary of Classical Antiquities, 1894, S. 169–170 (englisch)
Professor Dr. R. du Bois-Reymond und Oberst z.D. C .Schaefer (1908). «Handbuch zur Geschichte der Naturwissenschaften und der Technik.». Verlag von Julius Springer. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2009.
Edward Luther Stevenson (1858-1944) (1921). Terrestrial and celestial globes; their history and construction, including a consideration of their value as aids in the study of geography and astronomy. New Heaven: Pub. for the Hispanic society of America by the Yale university press, σελ. 7-8. Ανακτήθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2012.
Παραπομπές:
Στράβων: Geography, ii.5.10 (englisch)
με πληροφορίες mikrosapoplous.gr
